نسخه چاپی دانشنامه بریتانیکا که نزدیک از سال ۱۷۶۶ تا کنون، نزدیک به ۲۴۴ سال با نسخه چاپی خود میهمان خانه ها و کتابخانه های زیادی در سراسر دنیا بود، دار فانی را وداع گفت! به نظر می رسد که عصر دیجیتال حسابی مشغول شاخ و شانه کشیدن برای دنیای چاپ است و حالا دندان هایش را در گردن یکی از آخرین دانشنامه های چاپی دنیا فرو کرده است.

بریتانیکا قدیمی ترین دانشنامه انگلیسی زبانی است که به صورت مداوم چاپ آن تا کنون ادامه داشته است. تا جایی که در دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ بسیار محبوبیت پیدا کرده و همه گیر شد. در آن دوران فروشندگان دوره گرد آن را خانه به خانه می فروختند و یا به صورت پستی سفارش های زیادی برای داشتن آن ثبت می شد. در آن دوران خریداران بریتانیکا به دو گروه تقسیم می شدند، کسانی که واقعا به دانش درون آن نیاز داشتند، و گروهی از افراد متوسط جامعه که برای خودنمایی به سراغ آن می رفتند تا ابزار مناسبی برای فخر فروشی در کتابخانه شخصی شان داشته باشند. شاید بتوان به گونه ای آن را با برخی محصولات تکنولوژی امروز مقایسه کرد که برای دارندگانش، بیش از احتیاج کاری، به ابزاری ضروری برای نشان دادن سطح دانش و جایگاه اجتماعی تبدیل شده است. و این محبوبیت تا به آنجا پیش رفت که دانشنامه بریتانیکا در سال ۱۹۹۰ تنها در آمریکا بیش از ۱۲۰ هزار مجموعه فروش داشت.

به هر حال با ظهور اینترنت و سایت هایی مانند ویکی پدیا، درخواست برای دانشنامه های اینچنینی با سرعت فزاینده ای کاهش یافت. در واقع بریتانیکا هیچگاه نمی توانست با عمق و تازگی اطلاعات پهناوری که توسط رسانه تازه و رایگان رقیبش عرضه می شد، برابری و هماوردی کند. و میزان فروش نسخه های چاپی چنان کم شد که هم اکنون کمتر از یک درصد سود این شرکت را تشکیل می دهد. جالب است که بدانید آخرین نسخه چاپی، یعنی مجموعه سال ۲۰۱۰ بریتانیکا تنها ۸۰۰۰ عدد فروش داشته و ۴۰۰۰ تای دیگر آن هنوز در انبار خاک می خورند.

و حالا شرکت دانشنامه بریتانیکا (که در شیکاگو قرار دارد) تصمیم گرفته که تمرکز خود را متوجه دانشنامه آنلاین بریتانیکا و محصولات آموزشی ویژه مدارس کند. چیزهایی که تا کنون در کنار دانشنامه چاپی بریتانیکا، فعالیت های جنبی این موسسه بودند. جورج کاوز، مدیر بریتانیکا می گوید: «این کار همانند یک مراسم ویژه برای عبور و پا گذاشتن به عصر جدید است. برخی افراد درباره آن احساس خوبی ندارند و بخاطر حس نوستالژیک شان ناراحت هستند. اما ما هم اکنون ابزار بهتری را در اختیار داریم. وب سایتی که به شکل مداوم به روز خواهد شد، بسیار بیشتر امکان توسعه دارد و چند رسانه ای خواهد بود.»

پیش بینی شما از سرانجام جدال میان صنعت چاپ و عصر جدید چیست؟ آیا فرزندان ما کتاب را به شکل امروزی خود به خاطر خواهند آورد و آن را خواهند شناخت؟ از میان نشر الکترونیک و کتب چاپی، شما کدام یک را ترجیح می دهید؟

در زمان برگزاری كنفرانس تکنولوژی SXSW در شهر Austin ایالت تگزاس آمریكا، بخش ابداع و نوآوری آژانس بازاریابی BBH با نام BBH Labs دست به اقدامی متفاوت زده است. این شركت به ۱۳ داوطلب بی خانمان، مودم های بی سیم نسل چهارم (4G) و تی شرت هایی داده است كه روی آنها اسم فرد بی خانمان و نحوه دسترسی به اینترنت بی سیم از طریق ابزار همراه او نوشته شده است.

از این افراد خواسته شده به شلوغ ترین محل های كنفرانس رفته و كار خود را شروع نمایند. هركدام از آنها روزانه ۲۰ دلار حقوق ثابت داشته و در ضمن می توانستند هر میزان صدقه ای را كه بازدیدكنندگان به آنها می دهند، برای خود بردارند.

Saneel Radia مدیر واحد تحقیقات شركت BBH Labs اعلام كرده: «شركت ما هیچ سود مادی از این پروژه نخواهد برد و این كار صرفاً یك عمل خیرخواهانه است. ما قبلاً پروژه موفق دیگری را در نیویورك اجرا كرده ایم. جایی كه به تعدای از بی خانمان ها تلفن و یك اكانت توییتر دادیم تا با نوشتن از وضعیت خود دیگران را نیز آگاه نمایند.»

آقای Radia می گوید: «ایده این كار با دیدن بی خانمان هایی كه در خیابان روزنامه فروشی می كردند به ذهن مان رسید. این عمل موجب افزایش توجه عمومی به وضعیت بی خانمان ها می شود. از این طریق آنها می توانند داستان زندگی خود را برای مردم بازگو كنند.»

آقای Gibbs مسوول نواخانه ای كه این ۱۳ داوطلب مددجوی آن هستند می گوید: «ماهیت كارآفرینی فراوان این پروژه مرا متعجب كرده است. این یك فرصت شغلی جدید است. جدا از این كه چه شخص یا شركتی آنرا پیشنهاد می دهد.»

كلارنس، یكی از بی خانمان های داوطلب میگوید: «۵۴ ساله و اهل نیواورلئان هستم. خانه ام را در طوفان كاترینا از دست دادم و از آن روز تاكنون بی خانمان بوده ام. این كار موجب شده بتوانم با مردم صحبت كنم و احساس كنم برای خود شغلی دارم.»

پس از پایان كار كنفرانس، كلارنس به همراه دوستان خود سایتی به نام Homeless hotspots دایر كرده و مشغول ادامه خدمات رسانی سیار است.

نظر شما در مورد این شغل جدید چیست؟